Türkiye'de yeni yapılan bilimsel araştırmalar, Bursa'nın ciddi bir deprem tehdidi altında olduğunu gösteriyor. Türkiye'nin ihracat merkezi ve en kalabalık şehirlerinden biri olan Bursa, birden fazla aktif fay hattının etkisi altında bulunuyor.
İnegöl Fayı 2500 Yıldır Sessiz
Munzur Üniversitesi'nden Doç. Dr. Taylan Sançar'ın BBC Türkçe'ye verdiği bilgilere göre, yapılan paleosismolojik incelemeler, İnegöl Fayı'nın yaklaşık 2500 yıldır büyük bir deprem üretmediğini ortaya koydu. Paleosismoloji, geçmiş depremleri inceleyerek gelecekteki riskleri öngörmeyi amaçlayan bir bilim dalı olarak öne çıkıyor.
Tarihi Depremler ve Belirsizlikler
Bursa'da 1850'li yıllarda yaşanan iki büyük deprem, kentin tarihindeki önemli sarsıntılar arasında yer alıyor. Ancak bu dönemlerde modern ölçüm cihazları bulunmadığı için, depremlerin büyüklükleri ve hangi fay hattında meydana geldikleri tam olarak bilinmiyor.
Sançar, tarihsel depremlerin hangi faylarda kırılmaya neden olduğunun tespit edilmesinin, doğru şehirleşme politikaları açısından hayati önem taşıdığını vurguluyor.
Hendek Çalışmalarıyla Depremin İzleri Aranıyor
Araştırmacılar, Bursa'daki Ulubat, Bursa ve İnegöl faylarını incelemek amacıyla çeşitli bölgelerde derin hendekler kazarak eski depremlerin izlerini aradı. Elde edilen toprak örnekleri laboratuvarda analiz edilerek fayların geçmiş hareketliliği hakkında bilgiler toplandı.
Bu çalışmalar sonucunda, Ulubat Fayı'nın yaklaşık 1800 yıldır, İnegöl Fayı'nın ise 2500 yıldır büyük bir deprem üretmediği ortaya kondu. İncelenen fayların her birinin 7 ve üzeri büyüklükte deprem oluşturma potansiyeline sahip olduğu bildirildi.
Fayların Birlikte Kırılması Büyük Tehlike Yaratabilir
Araştırmalar, Bursa ve İnegöl faylarının birbirini tetikleyebileceğini gösteriyor. İki fayın aynı anda kırılması durumunda, çok daha büyük ve yıkıcı bir deprem yaşanabileceği ifade ediliyor.
Bursa'nın Zemin Yapısı Riski Artırıyor
İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Sinan Özeren, Bursa'nın hem kuzey hem de güney kollarının deprem üretme potansiyeline sahip olduğunu belirtiyor. Özeren, güneydeki kolların daha yavaş hareket etmesine rağmen uzun yıllar boyunca enerji biriktirdiğini ve bunun ciddi bir risk oluşturduğunu söylüyor.
Ova Üzerine Kurulu Bir Kent: Zemin Tehlikesi
Doç. Dr. Savaş Karabulut'un yaptığı çalışmalara göre, Bursa büyük ölçüde alüvyon zemin üzerine kurulu bir şehir. Bu da deprem anında zemin büyütmesi nedeniyle sarsıntının etkisini artırıyor. Modellemelere göre, olası bir 7,2 büyüklüğündeki depremde Bursa merkezde 0,38g, bazı bölgelerde ise 0,85g'ye kadar ulaşan bir ivme değerine ulaşılabileceği hesaplandı.
Mudanya ilçesinde ise bu değer 1g'yi bulabiliyor. Bu durum, özellikle zayıf zemine sahip bölgelerde ciddi yapı hasarlarına yol açabilir.
Sıvılaşma ve Heyelan Riski
Karabulut, Bursa'da zemin sıvılaşmasına bağlı ciddi hasar riski olduğunu vurguluyor. Ayrıca Uludağ yamaçlarına yakın bölgelerde deprem sırasında heyelan ve kaya düşmesi gibi tehlikelerin de bulunduğunu belirtiyor.
Yeni Bir Fay Hattı Keşfedildi
2024 yılında yapılan bir başka araştırmada, Kayapa-Yenişehir adı verilen yeni bir diri fay hattı tespit edildi. Bu fayın da 7 ve üzeri büyüklükte bir deprem üretebileceği öngörülüyor.
Deprem Değil, Dayanıksız Yapılar Tehlike Yaratıyor
Munzur Üniversitesi'nden Taylan Sançar, asıl korkulması gerekenin depremler değil, kötü yapılaşma olduğunu vurguluyor. Deprem riski taşıyan şehirlerin, özellikle Bursa gibi kentlerin, acilen depreme dirençli hale getirilmesi gerektiğini ifade ediyor.
