Yoğun iş temposu ve sürekli baskı altında çalışmak, zamanla kronik strese ve tükenmişliğe yol açabiliyor. Bunun sonuçları ise hem fiziksel hem de zihinsel sağlığı ciddi şekilde etkileyebiliyor.

Bir Anda Gelen Alarm: Amy'nin Hikayesi

Dünyanın önde gelen sağlık şirketlerinden birinde pazarlama yöneticisi olarak çalışan Amy, 2020 yılında bir etkinlik sırasında baş dönmesi yaşadı. İlk başta bunu susuzluk ya da açlığa bağladı, ancak belirtiler hızla kötüleşti. Zamanla yorgunluk, deniz tutması hissi ve bayılmalar yaşamaya başladı. Aylarca işinden uzak kalmak zorunda kalan Amy, yaşadıklarının tükenmişlik olduğunu geç fark ettiğini söylüyor: "Vücudum 'Dur!' diyordu."

Tükenmişliğin Belirtileri Nelerdir?

Tükenmişlik belirtileri arasında sürekli yorgunluk, iş için motivasyon kaybı, beyin sisi ve işe karşı alaycı bir tutum yer alıyor. Berkeley Üniversitesi'nden Prof. Dr. Christina Maslach'a göre, tükenmişlik, "iyi yönetilemeyen kronik iş stresi"nin bir sonucu. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) da 2019 yılında tükenmişliği resmi olarak iş kaynaklı bir sağlık sorunu olarak tanıdı.

Dijital Çağda Tükenmişlik Artıyor

King's Global Institute for Women's Leadership Direktörü Prof. Dr. Heejung Chung, dijitalleşme ile birlikte "her zaman ulaşılabilir olma" kültürünün tükenmişliği tetiklediğini belirtiyor. Çalışanlar işten kopamadıkları için stres seviyeleri sürekli yüksek kalıyor. Chung’a göre bu küresel bir sorun ve bazı ülkelerde çalışanların %70'inden fazlasını etkiliyor.

Tükenmişliğin Maliyeti Yüksek

Sigorta şirketi Axa'nın 2024 verilerine göre, tükenmişlik İngiltere ekonomisine yılda 102 milyar sterlinden fazla zarar veriyor. 2020 yılında Almanya’da yapılan bir araştırmada ise, çalışanların yarısından fazlası zaman ve performans baskısı altında çalıştığını bildirdi.

Tükenmişlik Sadece Çalışanları mı Etkiliyor?

Araştırmalar, tükenmişliğin artık yalnızca iş hayatıyla sınırlı olmadığını gösteriyor. Öğrenciler, ebeveynler ve bakım hizmeti verenler de bu sendromdan etkileniyor. Özellikle kadınlar, iş yükü ve ev sorumluluklarını birlikte taşıdıkları için daha fazla risk altında.

Belirtileri Erken Fark Etmek Önemli

Uzmanlar, tükenmişliği sadece yorgunlukla sınırlamamak gerektiğini belirtiyor. İşe karşı alaycı bir yaklaşım geliştirmek ve kendine yönelik olumsuz düşünceler de önemli uyarı işaretleri arasında.

Psikoterapist Dr. Claire Plumbly, "Birçok kişi yaşadığı üretkenlik düşüşünü ve olumsuz duyguları fark etmeyebiliyor" diyor.

Tükenmişliğin Beş Aşaması ve Risk Faktörleri

Tükenmişliğin gelişiminde beş aşama bulunuyor. Risk faktörleri ise genellikle çalışanın kontrolü dışında gelişen yoğun iş talepleri, zaman baskısı, iş yükü ve sürekli bölünmeler olarak öne çıkıyor.

Tükenmişlikten Kurtulmak Mümkün mü?

Profesör Sabine Sonnentag’ın araştırmaları, işten zihinsel olarak kopabilen çalışanların tükenmişlik yaşama riskinin daha düşük olduğunu gösteriyor. Dr. Claire Ashley ise, tükenmişlikten kurtulmak için hayatı tamamen değiştirmek gerekmediğini söylüyor. İş üzerinde kontrol sahibi olmak, sağlığa dikkat etmek ve destekleyici bir çevre oluşturmak yeterli adımlar arasında.

Kontrol Edebildiklerinizi Belirleyin

Dr. Ashley, bireylerin "Eğer bunu kontrol edemiyorsam, kabul edebilir miyim?" sorusunu kendilerine sormalarını öneriyor. Zor durumlar karşısında üç temel seçeneği değerlendirmek gerekiyor: ayrılmak, kalıp değerleri korumak veya etkili hareket etmekten vazgeçmek.

Değerler Doğrultusunda Karar Vermek

Değerleriniz doğrultusunda karar vermek, tükenmişlikten kurtulma sürecinin önemli bir aşaması. Bu süreç, her adımın anlamlı olmasını ve kişisel tatminin artmasını sağlıyor.